Kiến nghị có chế tài xử lí khi "né" trả lời sáng kiến báo chí.

Trong quá trình thực hành dự án, nhóm chuyên gia của MEC đã phỏng vấn đại diện lãnh đạo hơn 20 cơ quan báo chí lớn, cơ quan/tổ chức nhà nước, cơ quan quản ngại báo chí, cơ quan chỉ đạo báo chí ở Hà Nội, Quảng Ninh, Hà Nam, Nghệ An, Hà Tĩnh, Đắk Lắk, TP HCM và Bình Thuận; Khảo sát, xin ý kiến 234 nhà báo đang hoạt động trong lĩnh vực nội chính, kinh tế, xử lí đơn thư, đường dây nóng… tại gần 20 tỉnh, thành trên cả nước; Tổ chức Hội thảo thu nhận quan điểm đóng góp của lãnh đạo Sở thông báo & Truyền thông các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Đắk Lắk và đại diện các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên tại khu vực miền Trung vào ngày 20-9-2013

Ảnh: L. Bản kiến nghị của MEC viết: Vừa qua, bằng việc ban hành Nghị định 90/2013/NĐ-CP về “bổn phận giải trình”, Chính phủ đã phần nào làm rõ hơn bổn phận, trách nhiệm của cơ quan nhà nước trước quan điểm của tổ chức/cá nhân lực dân.

Cơ quan báo chí phát hiện hoặc nhận được khiếu nại, tố giác của công dân về những việc có dấu hiệu phạm tội thì phải báo ngay cho cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát bằng văn bản; cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có nghĩa vụ thụ lý và đáp cho báo chí cách giải quyết. Các kết quả khảo sát tại các cơ quan báo chí lớn, có uy tín và độ phủ rộng số liệu này có tiến bộ hơn, nhưng chỉ xoay quanh mức 30%.

Báo chí cần được cung cấp thông báo chính xác, kịp thời. Bằng. Tuy nhiên, Nghị định này không quy định chế tài nào đối với hành vi không tuân thủ quy định cung cấp thông báo cho báo chí của cơ quan quốc gia theo Điều 8 Luật Báo chí và Điều 3 Nghị định 51/2002/NĐ-CP.

Theo lí giải của MEC, Nghị định 51/2002/NĐ-CP của Chính phủ chỉ dẫn thi hành Luật Báo chí, tại Điều 3 về “nghĩa vụ của tổ chức, người có chức vụ” có quy định: “Khi cơ quan quốc gia, tổ chức Đảng, tổ chức xã hội (gọi chung là tổ chức) và người có chức phận nhận được ý kiến, kiến nghị, phê bình, khiếu nại của tổ chức, công dân, tố giác của công dân do cơ quan báo chí chuyển đến hoặc đăng, phát trên báo chí, trong vận hạn ba mươi (30) ngày, kể từ ngày nhận được hoặc từ ngày báo chí đăng, phát thì người đứng đầu tổ chức, người có chức vụ phải thông báo cho cơ quan báo chí kết quả hoặc biện pháp giải quyết.

Bằng Ngày 7-10, trọng điểm Truyền thông Giáo dục cộng đồng (MEC-Liên hiệp các Hội khoa học kĩ thuật Việt Nam) đã có kiến nghị gửi Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ thông báo & Truyền thông.

Thế nhưng thực tại lại khác. Nếu quá vận hạn nêu trên mà không nhận được thông báo của người đứng đầu tổ chức, người có chức phận thì cơ quan báo chí có quyền chuyển quan điểm, kiến nghị, phê bình, khiếu nại, cáo giác của công dân đến cơ quan cấp cao hơn có thẩm quyền giải quyết hoặc đưa vấn đề đó lên báo chí”. Tại Điều 8 về “giải đáp trên báo chí”, Luật Báo chí quy định:     Người đứng đầu cơ quan báo chí có quyền yêu cầu các tổ chức, người có chức vụ giải đáp vấn đề mà công dân nêu ra trên báo chí; các tổ chức, người có chức phận có trách nhiệm trả lời trên báo chí.

Yêu cầu coi xét, chỉ đạo bổ sung chế tài cho việc không hoặc chậm trả lời báo chí theo Điều 8 Luật Báo chí vào dự thảo Nghị định 02/2011/NĐ-CP Quy định Xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí– xuất bản. Theo khảo sát của MEC về “Mức độ phản hồi của cơ quan quốc gia đối với kiến nghị phê bình của tổ chức, công dân trên báo chí” thực hành tháng 8-2013, tỉ lệ nhà báo cho biết các kiến nghị, phê bình, khiếu nại, cáo giác của công dân được cơ quan quốc gia phản hồi đúng hạn luật định (30 ngày) khá thấp, chỉ đạt 21%.

Cho nên, để các quy định mang tính bổn phận, nghĩa vụ ấy phát huy hiệu quả trên thực tế, việc bổ sung các quy định mang thuộc tính chế tài nhà nước, trong đó có quy phạm chế tài mà MEC kiến nghị trong văn bản này, là cần thiết.

Đáng chú ý, có tới 72% người đáp khảo sát, phỏng vấn cho rằng do lí do chính là hệ thống pháp luật thiếu chế tài xử lí việc cơ quan quản lí quốc gia chậm hoặc không giải đáp.

Nhóm chuyên gia thấy rằng: Nghị định 02/2011/NĐ-CP có quy định chế tài với các hành vi của cơ quan báo chí khi “không thực hành thưa, giải trình” hoặc “ít, giải trình không đúng nội dung, hạn vận và đề nghị”.

Từ phát hiện trên, nhóm chuyên gia của MEC đã họp toàn thể cùng xem xét, phân tách các chế tài quy định tại Nghị định 02/2011/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí – xuất bản, dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 02 hiện đang được Chính phủ hoàn thiện, chuẩn bị ban hành.

Tổ chức, công dân có quyền yêu cầu cơ quan báo chí trả lời về vấn đề mà báo chí đã thông tin, cơ quan báo chí có nghĩa vụ trả lời.

L.